پتروشیمی صنعتی پیشرو در اقتصاد غیرنفتی
آچار: صنعت پتروشیمی ایران با تولید بالاتر از 72 میلیون تن محصولات پتروشیمی در سال، به یکی از ارکان اصلی اقتصاد غیرنفتی کشور تبدیل گشته است. این صنعت با صادرات به بالای 60 کشور جهان، سالانه بالاتر از 15 میلیارد دلار ارزآوری دارد و نقش مهمّی در پایین آوردن وابستگی به نفت خام ایفا می کند. شرکت هایی مانند پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی مارون به عنوان بازیگران اصلی در تولید و صادرات این محصولات، جایگاه ویژه ای در بازارهای بین المللی دارند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، «صنعت پتروشیمی ایران» بعنوان یکی از ارکان کلیدی در توسعه اقتصادی کشور، در سالهای اخیر با تاکید بر منابع عظیم نفت و گاز کشور، پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است. این صنعت با تولید محصولات متنوع پتروشیمی، به یکی از اصلی ترین منابع درآمد غیرنفتی تبدیل گشته است. علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، صنعت پتروشیمی ایران توانسته است به بیشتر از ۶۰ کشور جهان صادرات انجام دهد و بدین سان اهمیت بالای ی در کاهش وابستگی به نفت خام ایفا کند. شرکتهای بزرگ پتروشیمی مانند پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی مارون بعنوان پیشگامان این صنعت در سطح جهانی شناخته می شوند و سهم عمده ای از بازارهای بین المللی را در اختیار دارند.
اهمیت و نقش صنعت پتروشیمی در تولید و افزایش ثروت ملی
صنعت پتروشیمی ایران بعنوان یکی از ارکان اساسی اقتصاد کشور، تاثیر زیادی در افزایش ثروت ملی دارد. بر اساس گزارش های وزارت نفت، این صنعت به صورت مستقیم حدود ۲۵ درصد از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می دهد. در سال ۲۰۲۲، ایران بیشتر از ۷۲ میلیون تن محصولات پتروشیمی تولید کرد که شامل متانول، پلی اتیلن، پلی پروپیلن و انواع کودهای شیمیایی است. این حجم تولید نه تنها در تأمین نیازهای داخلی بلکه در تأمین ارز برای کشور بسیار مؤثر بوده است. همچنین، تولید محصولات پتروشیمی سبب کاهش وابستگی به صادرات نفت خام می شود، به صورتی که ایران می تواند حجم بیشتری از محصولات با ارزش افزوده ی بالا را به بازارهای جهانی صادر کند.
این صنعت همینطور در ایجاد شغل های مستقیم و غیرمستقیم در کشور نقش مهمی ایفاء می کند. طبق آمارهای وزارت کار، صنعت پتروشیمی در مجموع بیشتر از ۱۴۳ هزار شغل مستقیم بوجود آورده است. خیلی از این اشتغال ها در مناطق جنوبی کشور مانند استانهای بوشهر و خوزستان بوجود آمده است که به توسعه‌ی اقتصادی این مناطق کمک زیادی کرده است. در این راستا، شرکتهای پتروشیمی بزرگ نظیر پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی مارون با گسترش فعالیتهای خود، امکان اشتغال زایی برای هزاران نفر را فراهم نموده اند.
صنعت پتروشیمی ایران علاوه بر ایجاد اشتغال، بعنوان محرک اقتصادی برای صنایع پایین دستی هم عمل می کند. برای نمونه، با تولید محصولات شیمیایی و پلاستیکی در داخل کشور، صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و نساجی می توانند به مواد اولیه ی موردنیاز خود دست یابند و از واردات این محصولات اجتناب کنند. این امر به صورت مستقیم به افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات کمک می نماید، که در نهایت به رشد اقتصادی کشور می انجامد.
نقش صنعت پتروشیمی بعنوان پیشران اقتصادی کشور در ارتقای ارزش افزوده و اشتغال زایی
صنعت پتروشیمی ایران در سالهای اخیر توانسته است بعنوان یکی از پیشران های اصلی اقتصادی کشور عمل کند. طبق گزارش های سازمان توسعه تجارت ایران، در سال ۲۰۲۲، ایران از صادرات محصولات پتروشیمی بیشتر از ۱۵ میلیارد دلار درآمد به دست آورد. این درآمد، که بخش عمده ای از آن از صادرات محصولات شیمیایی، متانول و پلی اتیلن به کشورهای مختلف تأمین شده است، سبب افزایش ارزش افزوده در اقتصاد کشور شده است. این ارزش افزوده به صورت مستقیم در کاهش وابستگی به صادرات نفت خام و افزایش ظرفیت تولید داخلی مؤثر بوده است.
ایران با تولید بیشتر از ۷۲ میلیون تُن محصولات پتروشیمی در سال، جایگاه خویش را در بازارهای جهانی تثبیت کرده است. طبق آمار گمرک ایران، صادرات محصولات پتروشیمی ایران به بیشتر از ۶۰ کشور صورت می گیرد و این محصولات در بازارهای جهانی بخصوص در آسیا و اروپا مورد استقبال قرار می گیرند. همچنین، این صادرات سبب ایجاد ارزش افزوده زیادی در کشور می شوند، چون که به جای فروش نفت خام، محصولات با فرآوری های پیچیده تر به فروش می رسند که در آنها سهم بیشتری از درآمد برای کشور باقی می ماند.
علاوه بر افزایش درآمدهای صادراتی، صنعت پتروشیمی در ارتقای اشتغال زایی هم نقش بسزایی دارد. وزارت کار برآورد کرده است که این صنعت به صورت مستقیم بیشتر از ۳۰۰ هزار شغل بوجود آورده است. این شغل ها به طور عمده در حوزه های فنی و مهندسی، تولید و حمل و نقل، و پشتیبانی از صنایع پایین دستی پتروشیمی هستند. گسترش این صنعت بخصوص در مناطق جنوبی کشور مانند استانهای بوشهر و خوزستان، سبب رشد اقتصادی و افزایش سطح زندگی در این مناطق شده است.
نقش شرکتهای دانش بنیان در ارتقای صنعت پتروشیمی
شرکت های دانش بنیان با استفاده از تکنولوژی های جدید و بهینه سازی فرآیندهای تولید، به بهبود عملکرد صنعت پتروشیمی کمک کرده اند. طبق آمار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تعداد شرکتهای دانش بنیان فعال در صنعت پتروشیمی ایران در سالهای اخیر افزایش پیدا کرده است. این شرکت ها بخصوص در زمینه ی تولید کاتالیزورها، تکنولوژی های جدید و بهینه سازی فرآیندهای تولید، توانسته اند به کاهش هزینه های تولید و افزایش کیفیت محصولات پتروشیمی کمک کنند. نمونه هایی از این شرکت ها عبارتند از پویاکیمیا و مهندسی پتروشیمی به سان که در تولید کاتالیزورها و سایر مواد شیمیایی تخصص دارند.
این شرکت ها همینطور با عرضه فناوری های نوین در تولید محصولات پتروشیمی، سبب افزایش رقابت پذیری ایران در بازارهای جهانی شده اند. طبق گزارش های سازمان برنامه و بودجه، صادرات محصولات فناوری محور تولیدی توسط شرکتهای دانش بنیان ایرانی در سال ۲۰۲۲ به بیشتر از ۲۰۰ میلیون دلار رسید که این رقم نشان دهنده تاثیر بالای این شرکت ها در اقتصاد کشور است.
علاوه بر این، همکاریهای بین شرکتهای پتروشیمی و شرکتهای دانش بنیان ایرانی، سبب کاهش وابستگی به واردات فناوری های پیشرفته شده است. برای نمونه، در تولید کاتالیزورها و مواد اولیه خاص که پیش از این احتیاج به واردات داشت، حالا تولید داخلی به صورت قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. این امر نه تنها به کاهش هزینه های تولید کمک کرده بلکه سبب ارتقای خودکفایی کشور در صنعت پتروشیمی شده است.
جایگاه پتروشیمی در صادرات محصولات مشتقّات نفتی
ایران بعنوان یکی از بزرگ ترین صادرکنندگان محصولات پتروشیمی در منطقه، توانسته است سهم زیادی از بازارهای جهانی را در اختیار بگیرد. طبق آمار گمرک ایران، در سال ۲۰۲۲ میلادی، صادرات محصولات پتروشیمی ایران بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار بوده است که سهم عمده ای از صادرات غیرنفتی کشور را شامل می شود. این درآمدها حاصل صادرات محصولاتی نظیر متانول، پلی اتیلن، پلی پروپیلن و کودهای شیمیایی به کشورهای مختلف جهان است. در این میان، کشورهای چین، هند و ترکیه بعنوان مقاصد اصلی صادراتی ایران شناخته می شوند.
ایران با تولید بیشتر از ۷۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی، جایگاه خویش را در بین بزرگ ترین تولیدکنندگان جهان تثبیت کرده است. پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی مارون همچون بزرگ ترین شرکتهای پتروشیمی ایران هستند که سهم عمده ای از تولیدات کشور را به خود اختصاص داده اند و توانسته اند باکیفیت بالا، محصولات خویش را به بازارهای جهانی عرضه کنند. این شرکت ها بخصوص در زمینه ی تولید متانول و پلی اتیلن بعنوان یکی از بزرگ ترین تأمین کنندگان جهانی شناخته می شوند.
صادرات محصولات پتروشیمی نه تنها در افزایش درآمد ارزی کشور مؤثر است، بلکه سبب رشد اقتصادی در مناطق مختلف هم می شود. این صنعت بخصوص در استانهای جنوبی کشور مانند بوشهر و خوزستان باعث اشتغال زایی و توسعه‌ی زیرساخت های صنعتی شده است. بنابر این، صنعت پتروشیمی ایران نه تنها نقش مهمی در صادرات و ایجاد درآمد دارد، بلکه به توسعه‌ی مناطق صنعتی و افزایش تولید داخلی هم کمک شایانی می کند.
اهمیت پتروشیمی در پیشگیری از خام فروشی نفت
صنعت پتروشیمی ایران نقش بسزایی در پیشگیری از خام فروشی نفت و تبدیل آن به محصولات با ارزش افزوده ی بالاتر دارد. طبق آمار وزارت نفت، در سال ۲۰۲۲ میلادی، ایران روزانه حدود ۳ میلیون بشکه نفت خام تولید کرد. بخش عمده ای از این نفت خام به جای صادرات به شکل خام، در داخل کشور به محصولات پتروشیمی تبدیل می شود که ارزش افزوده ی بیشتری بوجود می آورد. این فرایند بخصوص در شرایط تحریم ها اهمیت ویژه ای پیدا کرده است، چونکه ایران توانسته است با تولید و صادرات محصولات پتروشیمی، میزان وابستگی به فروش نفت خام را کم کند.
با استفاده از ظرفیتهای پتروشیمی، ایران توانسته است در چند دهه ی گذشته بخش قابل توجهی از درآمدهای ارزی خویش را از راه محصولات پتروشیمی به دست آورد. طبق گزارش های سازمان توسعه تجارت ایران، در سال ۲۰۲۲ میلادی، ایران بیشتر از ۱۵ میلیارد دلار از صادرات محصولات پتروشیمی کسب کرده است. این میزان درآمد سبب شده تا ایران در مقایسه با خیلی از کشورها با ذخایر نفتی مشابه، از وابستگی کمتر به صادرات نفت خام برخوردار باشد.
پتروشیمی ها بخصوص در تبدیل نفت خام به محصولات پتروشیمی و شیمیایی با ارزش افزوده ی بالا، نقش حیاتی دارند. این صنایع قادرند از منابع اولیه مانند گاز طبیعی و نفت خام، طی فرآیندهای پیچیده ی شیمیایی، محصولات نهایی همچون پلی اتیلن، پلی پروپیلن، متانول و آمونیاک تولید کنند. این محصولات نه تنها در صنایع داخلی بلکه در بازارهای جهانی هم ارزش زیادی دارند و همین مساله مانع از خام فروشی نفت می شود.
جایگاه صنعت و صادرات پتروشیمی ایران در منطقه و جهان
صنعت پتروشیمی ایران جایگاه ویژه ای در منطقه ی خاورمیانه و جهان دارد. ایران بعنوان یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در جهان شناخته می شود و بخصوص در منطقه خاورمیانه مقام نخست را دارد. طبق آمار گمرک ایران، در سال ۲۰۲۲ میلادی، صادرات محصولات پتروشیمی ایران به بیشتر از ۶۰ کشور انجام شده است که این امر سبب شده، ایران به یکی از صادرکنندگان بزرگ این محصولات تبدیل گردد. کشورهای چین، هند و ترکیه از مقاصد اصلی صادراتی ایران در حوزه پتروشیمی هستند.
در این راستا، شرکت های بزرگی مانند پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی مارون، نقش اصلی را در تولید و صادرات محصولات پتروشیمی به کشورهای مختلف ایفاء می کنند. پتروشیمی خلیج فارس بعنوان بزرگ ترین شرکت پتروشیمی در ایران و یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان متانول و پلی اتیلن در جهان شناخته می شود. این شرکت در سال ۲۰۲۲ میلادی توانست بیشتر از ۶ میلیون تن محصول پتروشیمی صادر کند که سهم بزرگی از صادرات پتروشیمی ایران را شامل می شود.
همینطور ایران با عنایت به ذخایر گسترده و منابع گازی و نفتی، در صنعت پتروشیمی از مزیت رقابتی برخوردار می باشد. این مزیت ها سبب شده اند ایران در رقابت با سایر کشورهای تولیدکننده ی پتروشیمی، جایگاه ممتازی را در بازار جهانی داشته باشد.
معرفی واحدهای مهم و بزرگ پتروشیمی در کشور
ایران دارای تعدادی واحد بزرگ و پیشرفته ی پتروشیمی است که نقش زیادی در تأمین نیازهای داخلی و صادرات محصولات پتروشیمی ایفاء می کنند. «پتروشیمی خلیج فارس» بزرگ ترین و مهم ترین شرکت پتروشیمی ایران است که در استان بوشهر واقع شده و در تولید محصولات مختلف همچون متانول، پلی اتیلن و پروپیلن فعالیت می کند. این شرکت با ظرفیت تولید سالانه بیشتر از ۱۰ میلیون تن محصول، نقش کلیدی در تأمین محصولات پتروشیمی برای بازارهای داخلی و خارجی دارد. آمارهای گزارش های سالانه ی پتروشیمی خلیج فارس نشان می دهند که این شرکت توانسته است در سال ۲۰۲۲ میلادی بیشتر از ۶ میلیون تن محصولات پتروشیمی را به کشورهای مختلف صادر کند.
دیگر واحد مهم پتروشیمی در ایران، «پتروشیمی مارون» است که در استان خوزستان قرار دارد و بعنوان یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان پلی پروپیلن و آمونیاک در کشور شناخته می شود. این شرکت با بیشتر از ۴ میلیون تن ظرفیت تولید سالانه، بعنوان یکی از شرکتهای پیشرو در صنعت پتروشیمی ایران و منطقه شناخته می شود. بر اساس گزارش های سازمان توسعه تجارت ایران، این شرکت در سال ۲۰۲۲ میلادی توانسته است سهم قابل توجهی از صادرات محصولات پتروشیمی ایران را به خود اختصاص دهد.
از دیگر واحدهای مهم پتروشیمی ایران، میتوان به «پتروشیمی بندر امام» اشاره کرد که در زمینه ی تولید متانول، آمونیاک و سایر محصولات شیمیایی فعالیت دارد. این شرکت هم با ظرفیت تولید سالانه ی بیشتر از ۵ میلیون تن محصول، یکی از بزرگ ترین واحدهای پتروشیمی ایران به حساب می آید. پتروشیمی بندر امام بخصوص در تأمین محصولات پتروشیمی برای بازارهای داخلی و بین المللی اهمیت زیادی دارد و نقش خویش را در صادرات محصولات شیمیایی ایفاء می کند.
با توجه به مطالب فوق، «صنعت پتروشیمی ایران» نه تنها از نظر تولید، بلکه از منظر صادرات و ایجاد ارزش افزوده نیز، به یک صنعت پیشرو در اقتصاد غیرنفتی کشور تبدیل گشته است. با تداوم روند رشد و توسعه‌ی این صنعت، ایران قادر خواهد بود تا سهم بیشتری از بازارهای جهانی را به خود اختصاص دهد و در راه کاهش وابستگی به منابع نفتی، گامهای مؤثری بردارد. استمرار در سرمایه گذاری های داخلی و همکاری با شرکتهای بین المللی می تواند به پایداری و رشد «صنعت پتروشیمی ایران» کمک شایانی کند.
منبع: a4f.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب