به گزارش آچار به نقل از مهر، باآنكه توافق نامه تجارت ترجیحی میان ایران و تركیه به امضاء رسیده، اما آمارها حكایت از آن دارد كه تراز تجاری ایران و تركیه طی ده سال قبل با احتساب صادرات غیر نفتی به همراه مشتقات نفتی، منفی بوده است به گونه ای كه تركیه با صادرات دو برابری، بیش از سه میلیارد دلار به ایران كالای مصرفی صادر می كند كه در مقابل صادرات ۱.۳ میلیارد دلاری ایران قابل توجه بوده است. فیصل مرداسی، دانش آموخته دكتری مدیریت راهبردی در یادداشتی به بیان جوانب تجارت خارجی ایران و تركیه پرداخته است:
در دو دهه گذشته گفتمان رایج در حوزه رقابت و ورود به سازمان جهانی تجارت(WTO)، اجبار پذیرش منطق تجارت آزاد میان كشور ها بوده است. به عبارتی لیبرالیسم اقتصادی بعنوان منطق پذیرفته شده و پدیده الزامی برای توسعه اقتصادی در جهان معرفی می شد. همه دانش آموختگان رشته های اقتصاد و مدیریت و همه كسانی كه در سمینارها و همایش های مختلف پیرامون سازمان جهانی تجارت، تجارت آزاد و... دوره های دانشگاهی و غیر دانشگاهی طی كرده اند، مطالب زیادی پیرامون این اصل لایتغیر نظام آینده جهانی و پارادایم حاكم بر تجارت آینده، آموخته اند.گویی در جهان آینده بدون حضور در سازمان جهانی تجارت، امكان ماندگاری در بازار ها از دست خواهد رفت.
طراحان اصلی این نظام جهانی هم همواره بر لزوم حذف موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای كشورها و حضور كامل در بازارهای بین المللی بعنوان گفتمان قالب ورود به عرصه جهانی شدن تجارت و بهره مندی از مزایای بازارهای بزرگ جهانی و با مقیاس بزرگ تشویق و ترغیب می كنند.كشورهای شرق آسیا مثال عینی موفقیت دولتهایی است كه با حضور در بازارهای جهانی، رشدهای اقتصادی افسانه ای را تجربه كرده اند.با اینهمه، شاید هیچگاه شبهه ای مطرح نمی شد كه روزی طراحان اصلی نظام تجارت آزاد ناقضان اولیه آن باشند.آن گاه كه منافع خویش را در نقض اصول اولیه سازمان جهانی تجارت ببینند، یك لحظه هم خویش را مقید به آن اصول نگاه نخواهند داشت.اساسا كاركرد اصلی نظام تجارت آزاد باز كردن دروازه های بازار مصرف كشورها به محصولات كشورهای توسعه یافته بود و اگر قرار باشد همین نظام، كاركردی ضد منافع كشوری همچون آمریكا داشته باشد همچون توافق زیست محیطی پاریس(Paris climate accord)بدون درنگ نقض می گردد.(رجوع كنید به اقدام اخیر رئیس جمهور ایالات متحده آمریكا درباره وضع تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم)
یكی از فواید آغاز دولت ترامپ، آشكار شدن بن مایه چنین نظامی است. ترامپ راحت سخن می گوید، چیزی را در لفافه نگه نمی دارد و روح واقعی رویكرد آمریكایی به معاهده های بین المللی را به خوبی و آشكار نشان داده است.صراحت لهجه وی در اولویت بخشیدن به منافع آمریكا بر همه چیز حتی بر آنچه كه ما بعنوان پرستیژ ابرقدرتی آمریكا از آن یاد می نماییم، بسیار شیرین است.
در حالیكه آمریكا بعنوان سردمدار جهان سرمایه داری و تجارت آزاد برای حفظ منافع تولیدكنندگان و كارگران خود، جهان را به جنگ و رقابت تجاری كشانده است و حتی كشورهای اروپایی هم پیمان خویش را از این جنگ بی نصیب نگذاشته است، در كشورمان آه و فغان تولید كنندگان و سرمایه گذاران داخلی در مقابل فشار ناشی از واردات بخصوص از كشور تركیه و سرمایه گذاران ترك برای تسخیر بازار داخلی و بهره مندی یك جانبه از بازار مصرف كشور، به جایی نمی رسد.نه تنها این فریادها به جایی نمی رسد بلكه بعنوان عدم درك واقعیت های بین المللی در زمینه رقابت، تلقی می گردد.
فریاد تولیدكنندگان با پاسخی كه ناشی از رویكرد نهادینه شده همان آموزه های جهان تجارت آزاد و لزوم ارتقا توانایی های رقابتی است از سوی دولتمردان مواجه می باشد.وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت بارها در مقابل اعتراض تولید كنندگان به واردات، همین گزاره را به خورد جامعه صنعتگر كشور داده است.
هیچكس به لزوم ارتقا رقابت مندی محصولات ایرانی در بازار مصرف داخلی در مقابل كالاهای وارداتی بخصوص از كشور تركیه و همینطور در بازار های صادراتی شك و شبهه ندارد.اساسا رقابتی شدن شرط اساسی مشتری مداری و تامین خواسته های مصرف كنندگان و شرط بقا و توسعه است.لذا تفكر عقلایی با رقابت مندی به معنای افزایش كیفیت و خلاقیت مخالف نیست.لیكن رها ساختن تولید كنندگان داخلی كه با مشكلات فراوان اقتصادی و فضای غیررقابتی كسب و كار دست و پنجه نرم می كنند در مقابل تولید كنندگان خارجی همچون سرمایه گذاران ترك، با هیچ نگاه منصافانه ای، هماهنگ نیست.حاكمیت نباید دوستان دوران سختی خویش را فراموش كند. تولید كنندگانی كه می توانستند همانند بسیاری، سرمایه های خویش را تبدیل به دلار كرده و روانه كشورهای دیگر كنند ولی ترجیح دادند در شرایط سخت كشور بمانند و كار كنند و جوانان جویای كار بیشتری را بر سفره كارآفرینی خود بنشانند.
سوال ساده این است، وقتی تولید كنندگان ایرانی با مشكلات ناشی از تحریم قادر به واردات مواد اولیه خود با همان قیمت های سایر تولید كنندگان خارجی مانند تولید كنندگان تركیه نیستند، وقتی هزینه ها و ریسك جابجایی پول به خارج از كشور برای تولید كننده وطنی قابل مقایسه با شرایط تولید كننده خارجی نیست، وقتی هزینه های تامین مالی برای دو تولیدكننده ایرانی و خارجی قابل مقایسه نیست، وقتی حمایت ها و مشوقهای دولت ما از تولید كنندگان ناچیزتر از مشوقهایی است كه تولید كنندگان خارجی از دولت های خود می گیرند، چگونه به خود اجازه می دهیم لزوم رقابت تولیدكنندگان وطنی را با رقبای خود در بازار مصرف ایرانی مطرح نماییم و صنعتگران كشور را در بازار داخلی در مقابل واردات تنها بگذاریم. بخصوص اگر تعرفه ترجیحی بین كشورمان با تركیه به نفع تولید كنندگان تركیه رقم خورده باشد.
تراز تجاری ایران و تركیه طی ده سال قبل با احتساب صادرات غیر نفتی به همراه مشتقات نفتی، منفی بوده است به گونه ای كه تركیه با صادرات دو برابری، بیش از سه میلیارد دلار به ایران كالای مصرفی صادر می كند كه در مقابل صادرات ۱.۳ میلیارد دلاری ایران قابل توجه بوده است.بدتر از همه، متوسط قیمت صادراتی ایران بیش از ۳۰درصد ارزان تر از متوسط قیمت كالا های وارداتی از كشور تركیه است كه نشان دهنده صادرات عموما موادخام از جانب كشورمان است. البته اگر آمار قاچاق كالا، آن هم كالا های مصرفی مانند بهداشتی، آرایشی و نساجی از مبدا كشور تركیه را در نظر بگیریم، آمارها چهره بدتری به خود می گیرند.